Popular Posts

Sunday 18 March 2012

Kawlgam ah Zomite' Panmun Lakna

Kawlgam ah Zomite' Panmun Lakna

PDFPrintE-mail
http://api.ning.com/files/*3ORy5U8wM69a6anf-P2Fo2ZegW1MGEeDK9BR99gWA1F8QH530gDbg49hQHuQ36R-EivvjLk0NbKmmFQSeH0QWa1SSUG*t8e/798681392.jpeg?xgip=0%3A0%3A218%3A218%3B%3B&width=183&height=183
Zomite mi tawmno khat ahih hangin i pianzia leh i panmunte uh thupi kasa hi. Kawlgam pen gam zawng, a khangtolo gam khatin a om hang, a gam leitangh taktak pen leitung ah a haupen lam a kiciamteh gam le leitang hi dingin ka um hi.
 
Zomi Galkapte (Chin Rifles): Gamkeek Mikang kumpi in Kawlgam 1885 kumin a lak khit ciangin 1894 kumin Khamtung gam ah hong kahto-in Khamtunggam zong lato hi. Tua lai in Khamtung mite in Zothau tawh Mikang kumpi a na do ahihi. Khamtunggam ah Daihna a om nadingin gamkem galkap hong phuan uh hi. 1921 pawlin Chin Rifles kici-in Zomi galkapte Kawlgam ah kiphuanin kithei mahmah hi. Galpi Nihna khit 1945 ciangin No (1) Chin Rifles pen Hakha leh Falam te’n makaihin, No (2) Chin Rifles pen Tedimte in makaih uh hi.
 
Insein Galkisimna :  Kawlgam in 1948 January ni 4 ni-in suahtakna a ngah tak ciangin 1949 Junuary 31 ni-in KNDO te lungkimlo in Insein ah Gal hong tho uh hi. February ni 2, 1949 ni-in Kayin Kumpi Langpangte in Insein hong lazo uh hi. Tua laitak in Mingaladon a om No (1) Chin Rifles te galsim huh dingin Kawl kumpi galkap in sam hi. Tua laitak in No (2) Chin Rifleste pen Mawlamyaing a KNDOte a dalin a om hi a, 1949 March kha teh kumpi in Yangon ah Vanleng tawh samin Insein galdo dingin puak hi. Tua laitakin Kayinte ngimna pen Yangon la-in Kumpi hemkhia dinga tuateh kumpi thak phut ding cih ahihi. Tua lai-ah Kawlgalkap No (5) Burma Rifles, No (2) Kachin Rifles cihte zong Zomi galkap pawl 2 te tawh mapang khawm uh hi.
Tua Insein galphual ah a nasia pen in U Set Kaing Kyaung galsimna ahihi. Tua lai ah No (5) Burma Rifles in KNDO te sim uh hi. Kisimna nasia mahmah in langnih ah a si, a liam tam mahmah hi. Kawl galkap lakpan Major Hla Thaung zong si hi. No (5) Burma Rifles in lelpian in nungkik uh hi. Tua teh No (1) Chin Rifleste kuansak uh a, a si, a liam tampi kawmkal ah U Set Kaing Kyaung hong lazo uh hi. Tua lai a galsimna pen Captain Taik Chun in Aungsan Thuriya pahtawina a ngahna ahihi.
1949 April ciangin Kayin thukhual makai pawlte’ leptuahna tawh Kumpi leh Kayin galte kilemna hong bawl thei uhhi. Tua kawmkal in April kha sung mah in KNDO 200 khawng in ciampel in Insein pan paikhia in a nawkkhak khua pawlkhat mei tawh hal uh hi. April ni 8 in galvante khia in Kumpi tawh kilem ding a cih pen ciampel pawl khat hangin piangthei lo-in gal kisim kik uh hi.
Tua lai a kisimna nasia pente Mindhammagone, Point 112 leh Sawbuagyigone kisimnate ahihi. Tua lai ah Chin Rifles te in a zawh pih ahihi. Mindhammagone galsimna ah No (1) Chin Rifleste in KNDOte zo uh hi. Tuateh Sawbuagyigone galsimna ah No (2) Chin Rifleste in zo uh hi. 1949 April ni 10 in No (1) leh (2) Chin Rifleste kipawl in Insein lutna ah KNDOte sim a aliam 51 om in a si 20 pha hi. April 22 ni-in KNU leh KNDOte in Insein nusia in Taungngu lam ah nungkik uh hi. Hih mun ah Chin Rifles (1) leh (2) te in Kawlgam Kumpi a hotkhiatna i mu thei hi. Kawlgam sungah Kumpi langpang lo Chinte bek a om ahihi. No (1) Chin Rifles makai pen Lt. Col. Hrang Thiau/Chiau hi in, No (2) Chin Rifles pen Major Thual Khup in makaihin Commander Lt. Col. Son Khua Pau in a nung Mingaladon panin panpih hi. 1956 ciangin Chin Rifles leh Burma Rifles Commanderte kikhek (Chin Rifles commander in Burma Rifles commander sem cihdan) uh hi. Tua khit lam ciangin Chin Rifles cih zong om nawnlo ta hi.
 
Kawlgam sunga Zomi Kumpi Nasem Uliante (National Level)
Hong nusiasate (Posthumous)
1. Chief Thawng Za Khup, ATM Panglong Agreement Signatory (1947)
2. Captain (Major) Maang Tung Nung, 1947 Constituent Assembly member
3. Dr. Sithu Vum Ko Hau, Ambassador (1955)
4. Pu Lun Pum, Cabinet Minister, Ministry of Land Nationalization (1958)
5. Major General Tuang Za Khai, 1984
6. Pu Vungh Cin Thang, Director of Education
 
Adamlaite (Retired)
1. Col. Khen Za Moong, Wunna Kyaw Htin, People’s Attorney General Member (1978-81), Retd
2. Lt. Col. Pau Khan Thang, Dy. Minister for Ministries of SOcial Welfare (1980-88)
3. Prof. C. Thang Za Tuan, PhD, Dy. Director General of Education (1999-2004), Retd
4. Pu Kam Lian Maang, Director (Retd), Bureau of Special Investigation, Ministry of Home Affairs
5. Revd Simon Pau Khan En, PhD, GS-MBC, Principal MIT
6. Revd Smith Ngulh Za Thawng, GS, Myanmar Council of Churches
7. His Excellency Bishop Felix Lian Khen Thang, JCD, DD, Apostolic Nunciature
8. Pu Hau Za Nang Kim Lai, Director of Forestry (1990)
Asemlaite:
1. Pu Hau Do Suan, Director General, Political Division, Ministry of Foreign Affairs (2011)
2. Lt. Col. Dr. Vungh Suan Thang, Consultant, Psychiatric Dept, Myanmar Defence Hospital
3. Major Pum Za Suum, Director, Forest Dept
4. Pu Hau Khan Suum, First Secy (Political), Myanmar Embassy, Seoul, Korea
5. Pu Khup Lian Pau, Dy. Director, District Executive Officer
6. Revd Yam Kho Pau, PhD, GS, Myanmar Baptist Convention
7. Revd Khoi Lam Thang, GS, Myanmar Bible Society
8. Prof. Nang Suan Kham, PhD, History Dept, Hinthada University
9. Prof. Sing Khaw Neem, History Dept, Yangon Institute of Education
10. Prof. Lian Za Khup, PhD, Philosophy Dept, Kyaukse University
 
Thu Khupna
Khamtungmite i tangthu ah Kawlgam a hu dingin Pasian in hong gelsak manin lungdam angtanhuai ka sa hi. Tua hi in i pu ipate patsa Kumpi a hotkhiatna maban zomin ciampello in ma i nawt kul ding hi. I pu ipate sisan in tuni dong thu hong gengen lai hi. Manphasak ni, huan tuu bangin i ciin ding thu ahihi. Mi pawlkhat in Kumpi tawh i kop manin bang hamphatna ngah ci uh hi. Dot theih thu zong hi mah hi. Hamphatna i cih pen damdam in a kingahto ding ahihi. Tu in i muh theih naikei leh zong mailam ah nasia zawlai ding hi. Ngaklah lua kei ni. Ngaklahna in buaina piangsak bek hi.
Thupha neute kingah pah in thupha liante sawt ngak kul hi. I ngah pahpah thaman pen genthamlo in, i ngahpahloh thamante a lian, a nasia hitheizaw hi.Ngaklah manin meetna sangin supna tamzaw thei hi. A ngakzote adingin thu hoih ahi, a manlanglo lah a zekailo Pasian in pia thei hi cih phawk ciat ni. Tua hi in Kawlgam ah Zomite panmun pen Thukhual taka, minampi lungsim tawh makaihna a la dingte ahihi.
Mang Tungg Thang
Associate Dean
Liberal Arts Program
Myanmar Institute of Theology
Seminary Hill, Insein
Yangon, Myanmar

No comments:

Post a Comment